بررسی مشکلات صرافیهای ایرانی رمزارز
بررسی مشکلات صرافیهای ایرانی رمزارز؛ کاربران و صرافی‌ها چه دغدغه‌هایی دارند؟
از اولین روزهایی که کاربران ایرانی شروع به خرید و فروش رمزارزها کردند، چیزی حدود ده سال می‌گذرد. در آن زمان خبری از صرافیهای ایرانی نبود و کاربران کشورمان یا از صرافیهای خارجی استفاده می‌کردند (یاد روزهای بدون فیلتر و محدودیت بخیر!)، یا خرید و فروش فردبه‌فرد انجام می‌دادند و یا از بسترهای محدودی که به صورت فروشگاه معامله رمزارزها را امکان‌پذیر کرده بودند، استفاده می‌کردند. با پیشرفت سریع این حوزه و افزایش علاقه و استقبال کاربران کشورمان از این حوزه، کارآفرینان زیادی اقدام به تاسیس صرافیهای ایرانی رمزارز کردند تا فعالیت کاربران ایرانی در این حوزه راحت‌تر شود.
طی سال‌های اخیر، صرافیهای ایرانی ارزهای دیجیتال با موانع بی‌شماری مواجه بودند و مشکلات ریز و درشت فراوانی را از سر گذراندند. از طرف دیگر، کاربران به هنگام کار با این صرافی‌ها، دغدغه‌های متعددی دارند و معتقدند عملکرد صرافیهای ایرانی باید تا حد زیادی بهبود پیدا کند.
صرافیهای ایرانی چه دغدغه‌هایی دارند؟
همانطور که می‌دانید، حوزه کریپتوکارنسی در ایران هنوز قانون‌گذاری مشخصی ندارد. تا به حال ورود قانون‌گذاران بیشتر معطوف به حوزه ماینینگ بوده و حوزه خرید و فروش هنوز بلاتکلیف است. در این مطلب به قانون‌گذاری های مربوط به حوزه ماینینگ نخواهیم پرداخت و توجه ما متمرکز روی حوزه خرید و فروش خواهد بود.
درباره قانون‌گذاری خرید و فروش ارزهای دیجیتال در ایران بسیار صحبت شده است. ما در مقاله‌ای جداگانه به قانون‌گذاری‌های خرید و فروش ارز دیجیتال در ایران پرداخته‌ایم که می‌توانید برای آشنایی با روندی که قانون‌گذاری این حوزه طی کرده، آن را مطالعه کنید:
عدم اطمینان قانون‌گذاران درباره فعالیت صرافیهای ایرانی رمزارز
در میان تمام این بیانیه‌های ممنوعیت خرید و فروش رمزارزها در ایران، ممنوعیت ارائه درگاه پرداخت به صرافی‌ها و… مهم‌ترین قشری که آسیب دید، صرافیهای ایرانی رمزارز بودند. احتمالا در جریان اتفاقی که پس از اعلام بیانیه شاپرک برای صرافی‌ها افتاد هستید. شاپرک اعلام کرده بود ارائه درگاه پرداخت به شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات خرید و فروش رمزارز را قطع خواهد کرد. این مسئله باعث وحشت کاربران زیادی شد. کاربران که می‌ترسیدند در آینده نزدیک درگاه پرداخت صرافی‌ها مسدود شود و دارایی‌هایشان برای همیشه از دست برود، با سرعتی عجیب شروع به بیرون کشیدن دارایی‌های خود از صرافیهای ایرانی کردند. این بیانیه و این اقدام کاربران، ضربه بزرگی به صرافیهای ایرانی وارد کرد. البته همانطور که می‌دانید، در حال حاضر و در زمان نگارش این مقاله، درگاه پرداخت صرافی‌ها بدون مشکل خاصی در حال ارائه خدمات به کاربران است؛ چرا که طبق درخواست نهاد ریاست جمهوری، مسدودسازی این درگاه‌ها انجام نشد.
مسئله‌ای که قانون‌گذاران در نظر نمی‌گیرند، تاثیر این بیانیه‌ها بر روی رفتار کاربران و در نتیجه بر روی این کسب و کارهاست.
عدم وجود قانون‌گذاری با وجود گذشت چند سال از فعالیت صرافیهای ایرانی رمزارز
طبق اظهارات تعداد زیادی از مدیران صرافیهای ایرانی، این کسب و کارها از قانون‌گذاری استقبال می‌کنند. یعنی مشکلی با مسائلی مانند پرداخت مالیات ندارند و اتفاقا، ترجیح می‌دهند تحت نظارت نهاد قانون‌گذار فعالیت کنند و کار خود را پیش ببرند. عدم وجود قانون‌گذاری برای صرافیهای ایرانی رمزارز، باعث بروز مشکلات متعددی برای این صرافی‌ها می‌شود. دوباره به مثال مسدودسازی درگاه‌های پرداخت بازمی‌گردیم. تصور کنید خرید و فروش رمزارزها در ایران قانون‌گذاری شده بود و یک نهاد قانون‌گذار بر فعالیت صرافی‌ها نظارت می‌کرد؛ آیا باز هم چنین بیانیه‌ای صادر می‌شد و صرافی‌ها و کاربران با چنین مشکلاتی مواجه می‌شدند؟
باید این نکته را در نظر بگیریم که صرافیهای ایرانی با وجود تمام مشکلات و کاستی‌هایی که دارند (که در ادامه مقاله به آنها می‌پردازیم)، جزء کسب‌وکارهای پیشرو در کشور هستند و عدم همکاری مسئولین با آنها، می‌تواند منجر به مهاجرت این بیزنس‌ها به کشورهای دیگر شود و در نتیجه، کاربران ایرانی که محروم از صرافیهای خارجی مانند بایننس هستند، امکان استفاده از صرافیهای داخلی را نیز از دست بدهند.
غیرقانونی بودن بعضی سرویس‌ها در ایران
از آنجایی که استفاده از سرویس‌هایی مانند ترید مارجین و فیوچرز در ایران غیرقانونی است، صرافی‌ها امکان پاسخ دادن به این نیاز کاربران را ندارند. یکی از دغدغه‌های کاربران درباره صرافیهای داخلی، عدم ارائه چنین سرویس‌هایی است و صرافی‌ها نیز به دلیل مشکلات قانون‌گذاری، امکان ارائه چنین سرویس‌هایی را ندارند. این مسئله هم کاربران را از این سرویس‌های کاربردی محروم می‌کند و هم صرافیهای را از ارائه خدمات پرطرفدار منع می‌کند.
کاربران موقع کار با صرافیهای ایرانی چه مشکلات و دغدغه‌هایی دارند؟
وقتی پای صحبت کاربران صرافیهای ایرانی می‌نشینیم، تقریبا هیچ کاربری رضایت کامل از صرافی‌ها ندارد و می‌توان گفت سطح نارضایتی بسیار بیشتر از رضایت است. در ادامه به بررسی دغدغه‌های کاربران می‌پردازیم.
مشکل‌دار بودن فرآیند ثبت نام و احراز هویت
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات کاربران به‌هنگام کار با یک صرافی ایرانی، اذیت‌کننده بودن پروسه ثبت نام و احراز هویت است. صرافی‌ها معمولا به‌طور شفاف اعلام نمی‌کنند که فرآیند احراز هویت دقیقا چند روز طول می‌کشد و این مسئله برای کاربران مشکلات زیادی به وجود می‌آورد.
امنیت پایین صرافیهای ایرانی رمزارز
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کاربران هنگام انتخاب یک صرافی، بالا بودن امنیت آن است. بسیاری از صرافیهای ایرانی قابلیت‌های امنیتی بسیار ضعیفی ارائه می‌دهند. یکی از مهم‌ترین نکات مربوط به امنیت پایین صرافی‌ها، عدم‌شفافیت درباره نحوه نگهداری دارایی کاربران است. از آنجایی که صرافیهای ایرانی تحت نظارت هیچ ارگان خاصی فعالیت نمی‌کنند، یکی از نگرانی‌های کاربران، امن بودن دارایی‌هایشان در این اکسچنج‌هاست. درواقع، هیچ تضمینی برای کاربران وجود ندارد که دارایی‌های آنها توسط صرافی‌ها به سرقت نرود.
عدم پشتیبانی از تعداد بالای رمزارزها و شبکه‌ها
تقریبا هیچ کدام از صرافیهای مطرح ایرانی، از تعداد قابل قبولی رمزارز و شبکه بلاکچینی پشتیبانی نمی‌کنند. مثلا اگر کاربری بخواهد در سبد سرمایه‌گذاری خود بیت کوین، اتر، تتر، کاردانو و چین لینک داشته باشد، باید حداقل در دو صرافی ثبت نام و احراز هویت کند. اگر بخواهد تتر را بر بستر بایننس اسمارت چین انتقال بدهد، به احتمال خیلی زیاد در صرافی اولیه خود امکان این کار را ندارد و باید در صرافی دیگری ثبت نام و احراز هویت کند، تتر را بر بستر اتریوم یا ترون به آن صرافی انتقال بدهد و بعد از پرداخت مقدار قابل توجهی کارمزد برای انجام این کار، انتقال بر بستر شبکه مورد نظر خود را انجام دهد.
مثلا اگر کاربری قصد خرید یکی از رمزارزهایی که به تازگی ترند شده‌اند را داشته باشد (مثلا رمزارز آوالانچ)، به احتمال خیلی زیاد نمی‌تواند این رمزارز را در صرافی‌هایی که بالاترین حجم معاملات روزانه دارند پیدا کند (که احتمالا کاربر با در نظر گرفتن این فاکتور در آن صرافی ثبت نام و احراز هویت کرده است) و مجبور است در صرافی دیگری مراحل ثبت نام و احراز هویت را انجام بدهد تا بتواند این ارز را خریداری کند.
به طور کلی یکی از مهم‌ترین نقدهایی که به صرافیهای مطرح حوزه که بالاترین حجم معاملات را دارند وارد است، همین ارائه تعداد محدودی از رمزارزها و پشتیبانی از شبکه‌های محدود بلاکچینی است.
کارمزدهای بالا
کاربران معتقدند کارمزد صرافیهای ایرانی به طرز غیرمعقولی بالاست و هیچ الگویی برای این کارمزدها وجود ندارد. از آنجایی که کاربران ایرانی حتی برای فعالیت در صرافیهای خارجی نیز مجبورند یک بار برای خرید تتر از طریق صرافیهای ایرانی اقدام کنند، این کارمزدها بالا برای آنها بسیار آزاردهنده است.
پشتیبانی ضعیف
تعداد کاربران ایرانی حوزه کریپتو طی دو تا سه سال اخیر به طرز چشم‌گیری افزایش پیدا کرده است و یکی از مهم‌ترین مسائلی که صرافیهای ایرانی باید در نظر بگیرند، خدمات پشتیبانی این تعداد کاربر است. طبق بررسی‌ها و اطلاعات موجود، پشتیبانی صرافیهای ایرانی معمولا دیر جواب کاربران را می‌دهدند، قادر به حل کردن مشکل کاربران به هنگام ارسال و دریافت رمزارزها نیستند، زمان کافی به حل مشکلات کاربران اختصاص نمی‌دهند و…
مشکل کاربران با پشتیبانی صرافی‌ها مدت زیادی است که وجود دارد و اینکه صرافی‌ها اقدام خاصی برای برطرف کردن این مشکل نکرده‌اند، جای بحث دارد.
حجم معاملات و سفارشات غیرواقعی
یکی از مسائلی که کاربران زیادی از آن شکایت دارند، حجم معاملات و سفارشات غیرواقعی یا فیک صرافیهای داخلی است. یکی از فاکتورهایی که کاربران به هنگام انتخاب یک صرافی در نظر می‌گیرند، حجم معاملات روزانه آن است. تصور کنید یک صرافی حجم معاملات خود را غیرواقعی اعلام کند و کاربری بر اساس این دیتا، آن صرافی را انتخاب کند و در آن ثبت نام کند. وقتی کاربر شروع به معامله در این صرافی کند، متوجه غیرواقعی بودن حجم‌های اعلامی می‌شود و در موارد بسیاری، متضرر می‌شود.
مسئله‌ای که درباره سفارشات فیک وجود دارد نیز به همین صورت است. بسیاری از صرافی‌ها با قرار دادن تعداد زیادی اوردر غیرواقعی در صف خرید و فروش یک ارز، موجب گمراه شدن کاربران می‌شوند.
با در نظر گرفتن این نکات، کاربر چطور می‌تواند به حجم معاملات اعلامی از سوی صرافی اعتماد کند؟
طراحی غیرکاربردی
یکی دیگر از شکایت‌های کاربران، طراحی نامناسب و غیرکاربردی بعضی صرافیهای ایرانی است. کاربران در دسترسی به قسمت‌های مختلف پلتفرم با مشکل مواجه هستند و همین مسئله، تجربه ناخوشایندی برای آنها به وجود می‌آورد. طراحی بعضی قسمت‌های پلتفرم برای کاربران تازه کار گمراه‌کننده است و به نظر می‌رسد سطح دانش تمام کاربران به هنگام طراحی در نظر گرفته نشده است.
ارائه نکردن ابزارهای کاربردی
نیازهای کاربران متوسط و حرفه‌ای، به سختی در صرافیهای ایرانی برآورده می‌شود. برای مثال، صرافیهای محبوب و معروف ایرانی امکاناتی مانند معاملات آتی و مارجین در اختیار کاربران قرار نمی‌دهند و همین مسئله باعث می‌شود کاربران هیچوقت نتوانند مستقل از صرافیهای بین‌المللی معاملات خود را انجام بدهند. در حالی که اگر چنین امکاناتی با کیفیت قابل قبول در صرافیهای داخلی ارائه شود، کاربران می‌توانند تمام معاملات خود را در این صرافی‌ها انجام دهند و در این میان، هم نیازهای کاربر برآورده می‌شود و هم صرافی می‌تواند سود بیشتری کسب کند.
ارائه نکردن جفت‌ارزهای کاربردی
تقریبا تمام صراف‌های داخلی رمزارز، یک سمت معاملات رمزارزها را تومان قرار داده‌اند و نبود جفت‌ارزهای تتری، ریسک معاملات کاربران را بالا می‌برد. تمام کاربران مبتدی، متوسط و حرفه‌ای از وجود جفت‌ارزهای تتری استقبال می‌کنند و ترجیح می‌دهند معاملات خود را با این جفت‌ارزها انجام دهند و ریسک معاملات خود را به حداقل برسانند. چرا که هنگام معامله با جفت‌ارزهای تومانی، کاربر باید نگران نرخ تبدیل دلار نیز باشد.
متمرکز بودن تمام صرافیهای ایرانی
همانطور که می‌دانید، تمام صرافیهای داخلی که در حال حاضر فعال هستند، در دسته صرافیهای متمرکز قرار می‌گیرند. یعنی صرافی به نوعی مالک دارایی‌های کاربر است و مانند سیستم های سنتی و بانکی؛ کاربران کنترلی روی دارایی‌های خود در صرافی ندارند. نکته مهمی که کمتر به آن پرداخته شده عدم وجود صرافی غیرمتمرکز یا همان دکس در ایران است.
صرافیهای غیرمتمرکز بر خلاف نوع سنتی خود، شخص ثالث یا نهاد واسطه را حذف کرده‌اند و از طریق قراردادهای هوشمند پروسه انتقال و تبدیل ارز صورت می‌گیرد. بنابراین استفاده از دکس‌های جهانی محدودیت‌های زیادی برای ایرانی‌ها ندارد اما ممکن است خطراتی داشته باشد که در لایه سطحی قابل لمس نباشد اما در زیرساخت دسترسی‌هایی به نهاد واسط داده شده باشد.
به طور کلی زیر ساخت فنی و پیاده‌سازی صرافیهای غیرمتمرکز نیاز به دانش به‌روزتر و البته متقاضی حرفه‌ای‌تر دارد و عدم وجود چنین سرویس‌هایی را می‌توان به این موارد و البته نوپا بودن بلاک چین و پتانسیل‌های در ایران نسبت داد.
انتظار می‌رود در آینده نزدیک با فراگیر شدن ارزهای دیجیتال در ایران و برطرف شدن مسائل قانونی شاهد چنین سرویس‌های بومی باشیم.
جمع بندی
همانطور که خواندید، مسائل و مشکلات مربوط به صرافیهای ایرانی رمزارز بسیار زیاد هستند و موانعی که در راه بهبود وضعیت این صرافی‌ها قرار دارند، مسیر صرافی‌ها را به مسیری دشوار تبدیل می‌کنند. در این میان، کاربران ایرانی که از صرافیهای معتبر بین‌المللی محروم هستند، تقریبا گزینه مطمئنی جز استفاده از اکسچنج‌های ایرانی ندارند. می‌توان گفت اگر صرافیهای داخلی بتوانند خدمات قابل قبولی به کاربران ارائه کنند و نیازهای آنها را برطرف کنند، مشکل بسیاری از کاربران ایرانی حل می‌شود و این کاربران دیگر بین صرافیهای خارجی سرگردان نخواهند بود و مدام مشغله آزادسازی دارایی‌های بلوکه شده خود توسط این صرافی‌ها را نخواهند داشت.
