علاقه بسیار زیاد به توکن‌های غیرقابل تعویض منجر به گسترش چشمگیر NFTهای هنری و آیتم‌های کلکسیونی در عرصه ارزهای دیجیتال شده است. این‌ها فقط دو مورد از کاربردهای برجسته در اکوسیستم دیفای هستند. کمیاب و منحصر به‌ فرد بودن باعث می‌شود که توکن‌های غیرقابل تعویض به ابزاری خوب در عرصه دارایی‌های واقعی، زنجیره تامین، موسیقی و سایر موارد تبدیل شوند.

کاربردهای NFT در زمینه‌های مختلف

قبل از پیدایش توکن‌های غیرقابل تعویض، کمیاب کردن دارایی‌های دیجیتال بسیار دشوار بود. اگرچه قوانین کپی‌رایت (حق مولف) وجود دارد، اما کپی کردن غیرقانونی آثار هنری دیجیتال، تقریبا امری آسان است.

توسعه NFTها، آثار هنری کریپتویی و آیتم‌های کلکسیونی دیجیتال را برای ما به ارمغان آورده است. اما کاربردهای NFT به اینجا ختم نمی‌شود؛ از حوزه املاک تا امور مالی و لجستیک می‌توان از توکن‌های غیرقابل تعویض استفاده کرد تا اعتبار و صحت بسیاری از کالاهای منحصر به‌ فرد و کلکسیونی اثبات شود.

اگرچه اکوسیستم NFT هم‌چنان نوپا است، اما پروژه‌های جالب بسیار زیادی وجود دارند که ارزش بررسی را دارند و بعضی از آنها هم‌اکنون ارزش زیادی را برای خالقان و کاربران خود ایجاد می‌کنند.

۱. کاربردهای NFT در هنر

توکن‌های غیرمثلی به حل مشکلات قدیمی کمیاب بودن آثار دیجیتال کمک کرده‌اند. چگونه می‌توان ویژگی کمیاب بودن آثار هنری مجازی و دیجیتال را حفظ کرد، در حالی که به راحتی می‌توانیم آنها را کپی کنیم؟ اگرچه آثار هنر جعلی در دنیای واقعی نیز وجود دارند، اما معمولا می‌توانیم اعتبار و اصل بودن آنها را مشخص کنیم.

هنر کریپتویی بخش عمده‌ای از ارزش خود را مدیون تعیین دیجیتالی اعتبار و مالکیت خود است. اگرچه همه می‌توانند کاراکترهای CryptoPunk که بر بستر بلاک‌چین اتریوم است را مشاهده و بررسی کنند و تصاویر آن را دانلود و ذخیره کنند، اما نمی‌توانند مدعی شوند که مالک آن هستند.

برای مثال، هنرمند دیجیتال ناشناس با اسم مستعار Pak، مجموعه‌ای از توکن‌های غیرقابل تعویض ایجاد کرده است که به غیر از نام آنها، کاملا مشابه یکدیگر هستند. Pak به هر کدام از این توکن‌ها با اسامی مختلفی نظیر The Cheap (توکن ارزان)، The Expensive (توکن گران) و The Unsold (توکن فروخته‌ نشده) ارزش متفاوتی داد. این کلکسیون باعث می‌شود درباره این موضوع فکر کنیم که چه عاملی منجر به ارزشمند شدن یک اثر هنری می‌شود.

در خصوص NFTها، ارزش لزوما درباره اثر هنری مورد نظر نیست؛ گاهی اوقات، اثبات مالکیت دارایی مورد نظر نکته مهم‌تری است. این موضوع باعث می‌شود که هنر کریپتویی به یکی از محبوب‌ترین کاربردهای NFT تبدیل شود.

۲. کاربرد توکن‌های غیرمثلی در آیتم‌های کلکسیونی

تقاضای بسیار زیادی برای آیتم‌های کلکسیونی وجود دارد. این کاربرد حتی به حوزه‌های روزمره و رایجی نظیر کارت‌های کلکسیونی بسکتبال نیز وارد شده است. پروتکل Flow Dapper کارت‌های کلکسیونی به نام NBA Top Shot را به صورت NFT در آورده است.

علاوه بر هنر دیجیتالی NFT، این رمز ارزها نیز سهم چشمگیری از فروش بازارهای ان اف تی نظیر OpenSea، بیکری‌سواپ (BakerySwap) و Treasureland را به خود اختصاص داده‌اند. ترکیب‌های بسیار زیادی بین هنر کریپتویی و آیتم‌های کلکسیونی وجود دارد و گاهی اوقات، یک توکن غیرقابل تعویض می‌تواند هم آیتم کلکسیونی باشد و هم یک اثر هنری. این دو مورد، رایج‌ترین و توسعه‌ یافته‌ترین کاربردهای NFT هستند.

اولین توییت جک دورسی موسس توییتر، مثال بسیار خوبی از آیتم‌های کلکسیونی NFT است. در حالی که CryptoPunk یک آیتم کلکسیونی است و از نظر بصری نیز هنرمندانه است، اما ارزش ان اف تی جک دورسی صرفا به خاطر ویژگی کلکسیونی بودن آن است.

دورسی این NFT را با استفاده از پلتفرم Valuables فروخت. این یک پلتفرم است که توییت‌ها را به صورت توکن در می‌آورد. در این پلتفرم می‌توانید برای هر توییت، قیمت خود را پیشنهاد دهید. تمام کاربران می‌توانند پیشنهادی بالاتر از شما ارائه دهند. سپس این به تصمیم نویسنده توییت بستگی دارد که پیشنهاد را بپذیرد یا خیر. در صورت پذیرش از جانب نویسنده، توییت مورد نظر در بلاک‌چین صادر و یک NFT منحصر به‌ فرد با امضای نویسنده ایجاد می‌شود.

هر NFT توسط نویسنده اصلی توییت امضا می‌شود؛ این موضوع بدان معناست که فقط خالق اصلی توییت می‌تواند توییت‌های خود را به صورت NFT صادر کند. این فرایند یک آیتم کلکسیونی، منحصر به‌ فرد و دیجیتال ایجاد می‌کند که می‌توان آن را معامله کرد یا نزد خود نگه داشت. مفهوم فروش توییت شاید اندکی دور از ذهن و غیرمنطقی باشد؛ اما مثال بسیار خوبی از این موضوع است که توکن‌های غیرمثلی چگونه می‌توانند ویژگی کلکسیونی بودن یک آیتم را ایجاد کنند.

۳. کاربردهای NFT در امور مالی

تمام NFTها ارزش خود را از موزیک، عکس یا آیتم‌های کلکسیونی کسب نمی‌کنند. در حوزه دیفای، ان اف تی‌ها مزایای مالی و اقتصادی منحصر به‌ فردی نیز ارائه می‌دهند.

برای مثال، پلتفرم JustLiquidity یک مدل استیکینگ NFT ارائه می‌دهد. کاربر می‌تواند مقداری از توکن‌های خود را به مدت مشخصی در استخر Stake یا سهام‌گذاری کند و در ازای آن NFT دریافت کند تا به استخر بعدی دسترسی یابد. این توکن غیرقابل تعویض همانند بلیت ورودی عمل می‌کند و پس از حضور کاربر در استخر جدید، ان اف تی مورد نظر از بین می‌رود. این مدل، بازار ثانویه‌ای برای این NFTها و بر اساس دسترسی که ارائه می‌دهند ایجاد می‌کند.

مثال دیگر، ترکیب غذاهای NFT بیکری‌سواپ است (ترکیب غذا اصطلاحی در این پلتفرم است) که پاداش سپرده‌گذاری بیشتری را به دارندگان توکن ارائه می‌دهد. با ارائه توکن BAKE، ترکیب یا Combo از NFT را دریافت خواهید کرد که مقدار متفاوتی قدرت استیکینگ در اختیار شما قرار می‌دهند. کاربران می‌توانند این کمبوها را حفظ کنند، آنها را در بازار ثانویه بفروشند یا از آنها برای سهام‌گذاری استفاده کنند. این ترکیب NFTها با دیفای، کاربرد جالب دیگری برای توکن‌های غیرمثلی به وجود می‌آورد.

۴. NFTهای گیمینگ و بازی‌های رایانه‌ای

فضای بازی و گیمینگ از تقاضای بسیار زیادی برای آیتم‌های منحصر به‌ فردی برخوردار است که قابل معامله و خرید باشند. کمیاب بودن این آیتم‌ها تاثیر مستقیم بر قیمت آنها دارد. گیمرها نیز با ایده آیتم‌های دیجیتالی و ارزشمند آشنا هستند. ریز تراکنش‌ها (Microtransaction) و خریدهای داخل بازی، صنعت گیمینگ چند میلیارد دلاری ایجاد کرده است که می‌تواند از فناوری بلاک‌چین و NFTها بهره‌مند شود.

هم‌چنین این موضوع که NFTها بیانگر چه چیزی می‌توانند باشند نیز به حوزه جذابی تبدیل شده است. توکن‌های بازی‌های رایانه‌ای ترکیبی از هنر، ویژگی کلکسیونی و کاربردهای مختلف را برای گیمرها به همراه دارند. هرچند هنوز در خصوص پیاده‌سازی و استفاده از توکن‌های غیرمثلی در بازی‌های رایانه‌ای بزرگ فاصله زیادی باقی مانده است.

در این بین، سایر پروژه‌ها در صدد ایجاد و استفاده از فناوری بلاک‌چین در بازی‌های خود هستند. بازی‌های Axie Infinity و Battle Pets بازی‌های مشابه با پوکمون (Pokemon) هستند که دارای آیتم‌ها و حیوانات خانگی قابل معامله‌اند. هم‌چنین می‌توانید از بازارهای خارج از این بازی‌ها نیز به خرید و فروش توکن‌های مورد نظر بپردازید.

توکن‌های NFT در بازی‌های بلاک‌چینی ممکن است نقش تزئینی داشته باشند؛ اما بسیاری از آنها دارای کاربردهای مختلف نیز هستند. هر کدام از حیوانات خانگی بازی Axie Infinity مجموعه‌ای از قابلیت‌های مبارزه را در اختیار دارند. این قابلیت‌ها بر ارزش حیوان مورد نظر نیز تأثیرگذار است. یک کریپتوکیتی (CryptoKitty) صرفا به دلیل قابلیت تولیدمثل می‌تواند به شدت ارزشمند باشد. تعیین ارزش هر حیوان خانگی به مجموعه‌ای از ویژگی‌های ظاهری و کاربردی آن بستگی دارد.

۵. کاربردهای NFT در صنعت موسیقی

همانند عکس یا ویدئو، می‌توانید فایل صوتی را نیز به NFT ضمیمه کنید تا قطعه‌ موسیقی کلکسیونی ایجاد شود. این موضوع را همانند نسخه اول دیجیتالی یک قطعه موسیقی در نظر بگیرید. ضمیمه کردن موسیقی به NFT همانند مثالی است که در خصوص آثار هنری ذکر کردیم، اما کاربرد آن متفاوت است.

یکی از مشکلات بزرگ موسیقی‌دانان، دریافت سهم عادلانه‌ای از فروش آثار خود است. اما حداقل دو روش برای دستیابی به یک نتیجه متعادل و مناسب وجود دارد:

پلتفرم‌های پخش موسیقی بر بستر بلاک‌چین و رصد و پیگیری حق فروش بر بستر بلاک‌چین. رقابت با آمازون موزیک (Amazon Music) یا یوتیوب در خصوص سرویس‌های پخش موسیقی برای پروژه‌های کوچک بلاک‌چین دشوار است. حتی هنگامی که شرکت بزرگی نظیر اسپاتیفای، راهکار رصد حق فروش بر بستر بلاک‌چین به اسم MediaChain را در سال ۲۰۱۷ خرید، باز هم این اقدام سودی برای هنرمندان نداشت.

در این بین، پروژه‌های کوچک‌تر تصمیم می‌گیرند عمدتا با هنرمندان مستقل همکاری کنند. پلتفرم Rocki بر بستر بایننس اسمارت چین به هنرمندان مستقل امکان فروش و پخش موسیقی خود را ارائه می‌دهد.

محبوب شدن یا نشدن این مدل به پذیرش آن توسط سرویس‌های بزرگ پخش موسیقی بستگی خواهد داشت. ترکیب موسیقی با NFT ها یک ایده بسیار عالی برای استفاده از حوزه توکن‌های غیرقابل تعویض است، اما بدون پشتیبانی شرکت‌های معروف موسیقی ممکن است با مشکلات مختلفی مواجه شود.

۶. استفاده از توکن‌های غیرمثلی در دارایی‌های دنیای واقعی

ایجاد ارتباط بین دارایی‌های واقعی و NFTها می‌تواند روش اثبات مالکیت را به صورت دیجیتالی در آورد. برای مثال، در حوزه املاک، معمولا با اسناد فیزیکی معامله می‌کنیم. ایجاد دارایی‌های دیجیتالی توکنیزه‌ شده از این اسناد می‌تواند منجر به ورود آیتم‌های غیرنقدی نظیر خانه یا زمین به عرصه بلاک‌چین شود. در این حوزه تاکنون حمایت زیادی از جانب قانون‌گذاران مشاهده نشده است. اگرچه این عرصه هنوز به توسعه و برنامه‌های بیشتری نیاز دارد؛ اما یکی از عرصه‌هایی است که می‌تواند در آینده تکامل چشمگیری داشته باشد.

در ماه آوریل ۲۰۲۱ (فروردین ۱۴۰۰)، شین دالگروف (Shane Dulgeroff) یک NFT ایجاد کرد که معرف املاکی در کالیفرنیا بود. این توکن دارای یک اثر هنر کریپتویی نیز بود؛ هر کسی که مزایده خرید را برنده می‌شد، می‌توانست مالکیت توکن غیرمثلی و خانه را به دست آورد. البته شرایط قانونی و حقوقی این نوع فروش و حقوق خریدار و فروشنده هنوز تعیین نشده است.

در خصوص آیتم‌ها و کالاهای کوچک‌تر نظیر جواهرات، NFT می‌تواند هنگام فروش مجدد کالای موردنظر، مالکیت قانونی کالا را اثبات کند. برای مثال، الماس معمولا به همراه تاییدیه اعتبار و اصل بودن فروخته و ارائه می‌شود. این تاییدیه و مجوز نیز یکی از روش‌های اثبات حق مالکیت است. هرکسی بخواهد این کالا را بدون مجوز موردنظر بفروشد نمی‌تواند اعتبار و اصل بودن آن را تایید کند و ممکن است در خصوص متقاعد ساختن خریدار با مشکل مواجه شود.

این شرایط برای NFTها نیز امکان‌پذیر است. مالکیت یک NFT که معرف آیتم یا کالا است می‌تواند همانند مالکیت یک دارایی باشد و از اهمیت یکسانی برخوردار باشد. با توسعه و گسترش اینترنت اشیا، می‌توانیم شاهد NFTهای بیشتری باشیم که معرف دارایی‌های واقعی هستند.

۷. کاربردهای NFT در زنجیره تامین

فناوری بلاک‌چین به دلیل غیرقابل تغییر و شفاف بودن خود می‌تواند در صنعت لجستیک و حمل‌ و نقل نیز سودمند باشد. این ویژگی‌ها تضمین می‌کند که اطلاعات زنجیره تامین معتبر و قابل اتکا باقی می‌مانند. این موضوع بسیار مهم است که بدانیم مواد غذایی، کالاها و سایر آیتم‌های فاسد شونده از کجا می‌آیند و چه مدت در مسیر بوده‌اند.

توکن‌های NFT هم‌چنین مزیت این را دارد که معرف آیتم‌های منحصر به‌ فرد باشند. می‌توانیم از توکن‌های غیرمثلی برای رصد و پیگیری محصولی استفاده کنیم که متاداده آن آیتم نظیر مبدا، مسیر و مکان ذخیره‌سازی در NFT ثبت شده است. به مثال زیر دقت کنید:

یک جفت کفش لوکس در کارخانه‌ای در ایتالیا تولید شده است. بر روی جعبه این کفش یک NFT قرار داده‌ شده است که می‌توانید آن را اسکن کنید. اطلاعات مربوط به زمان و مکان تولید این کفش در این ان‌اف‌تی قرار داده شده است.

در مسیر زنجیره تامین، NFT این کالا اسکن می‌شود و اطلاعات جدیدی به آن اضافه می‌شود. این اطلاعات می‌تواند شامل مکان ذخیره‌سازی یا زمان ورود و خروج کالا به انبار باشد.

پس از ورود کفش‌ها به مقصد نهایی، فروشگاه می‌تواند این توکنی غیرقابل تعویض را اسکن کند و اطلاع دهد که کالا را دریافت کرده است. سابقه دقیق ارسال و دریافت کفش‌ها را می‌توان مشاهده و اصل بودن و مسیر حمل‌ و نقل آنها را تایید کرد.

روش‌ها و ایده‌های بسیار زیادی برای پیاده‌سازی توکن غیرمثلی در زنجیره تامین بیان شده است. تمام این روش‌ها مستلزم این موضوع هستند که تمام مراحل زنجیره تامین از زیرساخت مشابهی برخوردار باشند. با توجه به این که در سراسر جهان، واسطه‌ها و ذینفعان مختلفی حضور دارند، پیاده‌سازی این سیستم می‌تواند چالش برانگیز باشد.

در حال حاضر، سیستم “TradeLens” از شرکت حمل‌ و نقل “MAERSK” و سیستم Foot Trust”” از شرکت ““IBM دو نمونه از راهکارهای بزرگ بر بستر بلاک‌چین هستند. هر دوی این سیستم‌ها از بلاک‌چین “Hyperledger Fabric” استفاده می‌کنند. این بلاک‌چین، محصول شرکت “IBM” است که از NFTها پشتیبانی می‌کند.

جمع بندی

در این مقاله با ۷ مورد از کاربردهای NFT آشنا شدید. با توجه به افزایش محبوبیت NFTها، در آینده شاهد ایده‌ها و کاربرد های بیشتری خواهیم بود. در حال حاضر، تمام برنامه‌های مرتبط با توکن‌های غیرقابل تعویض از مرحله ایده یا پروژه کوچک عبور نکرده‌اند. بعضی از آنها حتی ممکن است عملی یا محبوب هم نشوند. هرچند، در خصوص بعضی از مسائل ساده و اساسی نظیر کمیاب بودن آثار هنری و آیتم‌های کلکسیونی، NFTها می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند.